“Embracing diversity is like inviting people to the party; inclusion is inviting them to dance, but integration means we host the party together.”
Rev. Canon Yemi Adedeji
Deze uitspraak van een Anglicaanse en pinksterpriester in het boek ‘The [Im]possible Dream’ (een uitgave van de Evangelische Alliantie in het Verenigd Koninkrijk) heeft me de afgelopen tijd nogal bezig gehouden, omdat ik zie hoe de kerk in Nederland en wereldwijd hiermee worstelt. En dan gaat het echt niet alleen maar over Muslim Background Believers (MBBs) in de kerken.
Natuurlijk is de kerk inclusief: ieder die gelooft in Jezus Christus mag erbij horen. Er is niemand die op de rechterstoel van God kan, wil en mag gaan zitten om te oordelen wie dan wel en wie niet gelooft. Als gelovige ben je getuige van Jezus Christus en ambassadeur van Zijn Koninkrijk en mag je iedereen uitnodigen: Kom en zie! Niet de Immigratie en Naturalisatie Dienst die mensen een status kan geven of onthouden.
Maar hoe dan? Nederlandse kerken slagen er sowieso maar nauwelijks in om niet-Nederlandse gelovigen werkelijk te integreren. De meeste protestantse kerken (en ik bedoel dan hier niet zozeer de PKN) zijn overweldigend ‘wit’. MBBs moet je met een kaarsje zoeken. Daarnaast zijn er snelgroeiende ‘migranten-kerken’ die hard aan de weg timmeren, maar ook niet echt uit zijn op integratie van MBBs. Een derde categorie die claimt ‘all nations’ te integreren zijn de internationale kerken, die vooral een overwegend kosmopolitische spiritualiteit bieden aan hoogopgeleide wereldburgers.
Tenslotte is er de groeiende groep ‘interculturele’ vaak missionaire gemeenschappen, die het in ieder geval vaak expliciet in hun missie hebben staan dat ze iedereen echt willen integreren, maar daar ook maar deels in slagen. Ik zie nog steeds maar weinig van deze ICFs waar MBBs een leidinggevende rol hebben
We hebben zelf twee jonge MBBs in huis. Hun probleem is niet het inclusieve karakter van de interculturele christelijke familie (ICF) waar ze bij horen, maar het gebrek aan een duidelijke, expliciete boodschap. Ze houden ons – ook in huis – daarmee soms een spiegel voor. Ze stellen vragen waaruit blijkt, hoe vaak we juist in de kerk impliciet zijn en veronderstellen dat het duidelijk is wat we bedoelen. MBBs zijn dat vaak niet gewend: de moskee is duidelijk in haar leer en regels. Politieke correctheid is de Islam meestal vreemd.
Dat is soms best lastig. De vraag is namelijk: hoe kun je expliciet zijn zonder exclusief te worden? Wat mij betreft begint het allemaal bij kijken met Gods ogen zoals in Johannes 3 vers 16. Een absolute en allesomvattende inclusiviteit: God wil de hele kosmos redden en heeft daar alles voor over gehad. Hij gaf Zijn eniggeboren Zoon, opdat IEDEREEN die in Hem gelooft niet verloren gaat, maar eeuwig leven heeft. Een absolute en allesomvattende inclusiviteit dus: God wil alles en iedereen redden. Inderdaad, dat kan alleen door te geloven in Jezus Christus!
Maar het is als met drenkelingen in een woeste zee. Als ze de reddingsboei die hen toegeworpen wordt niet vastgrijpen en afdrijven, is dat niet de fout van de redders, hoewel – waarschijnlijk – wel hun probleem (ik heb daar in ieder geval wel altijd veel last van en ik vraag me als missionair predikant af: – in hoeverre – is het mijn schuld dat ze ‘het niet pakten’?).
Misschien zit hier wel de kern van het probleem van onze kerken: we denken zo weinig vanuit Gods hart en zo vaak vanuit ons eigen exclusieve – en vaak impliciete – gevoel van comfort. Natuurlijk we
willen mensen wel uitnodigen om te komen, ook/vooral mensen met een andere culturele achtergrond: dat staat goed en als het het bezoekersaantal een boost geeft is dat natuurlijk helemaal meegenomen. We zijn zelfs wel bereid om nog een paar andere liederen in exotische talen te zingen: voor het goede doel en het is toch ook wel interessant. Maar werkelijk samen, van begin af aan – misschien wel helemaal opnieuw van de grond af – de gemeenschap der heiligen gestalte geven in een bepaalde plaats of wijk …? Dat betekent vooral veel loslaten, opgeven, liefhebben, geduldig zijn, trouw zijn, vertrouwen geven, volhouden: de vrucht van de Geest.
Drs. Jan Wessels
Drs. Jan Wessels is missionair predikant van de Christelijke Gereformeerde Bethelkerk in Veenendaal en werkt als Internationaal Directeur voor Faith2Share. Hij studeerde samen met zijn vrouw Beppie theologie in Apeldoorn en heeft een Master of Theology in New Testament van de North West University in Potchefstroom (Zuid Afrika). In het bestuur van de leerstoel vervult hij de rol van voorzitter.