In het boek Islamist Radicalisation in Europe and the Middle East[1] is er een hoofdstuk genaamd “Being Muslim, Being British”. In dit hoofdstuk lichten de auteurs de achtergronden toe van de cursus ‘Being Muslim, Being British (BMBB)’ die ze hebben ontwikkeld om te voorkomen dat jonge moslims zich aangetrokken voelen tot gewelddadig radicalisme. De cursus heeft tot doel het niveau van de ‘integratieve complexiteit’ (IC) van de deelnemers te verhogen.
Integratieve complexiteit verwijst naar hoe we de werkelijkheid waarnemen. IC is een manier van denken waarmee men de geldigheid van en het verband tussen verschillende dimensies van een probleem waarneemt: ik zie mijn standpunt, ik zie uw standpunt, ik zie een weg naar win / win. Dit betekent niet dat we het eens moeten zijn!
IC gaat over de structuur van het denken; over hoe we denken, niet wat we denken. Het IC-model is niet alleen onder moslims toegepast, maar ook onder christenen. Dit was niet om te voorkomen dat ze zich aangetrokken voelden tot gewelddadig radicalisme, maar om hen in staat te stellen conflicten aan te gaan met respect voor de theologische integriteit en om andere standpunten te respecteren met behoud van hun eigen diepe waarden. Dezelfde principes die worden gebruikt om moslimjongeren te helpen, worden gebruikt voor christenen om zich te verhouden tot anderen over de kerkelijke grenzen heen en ook om zich te verhouden tot moslims, zowel degenen die niet geradicaliseerd zijn als degenen voor wie de cursus te laat is gekomen.[2]
Dat christenen meer integratieve complexiteit nodig hebben om zowel met elkaar als met moslims om te gaan, werd duidelijk uit een ander boek dat ik las: The Routledge Reader in Christian-Muslim Relations.[3] Dit boek geeft de lezer een kijkje in verschillende soorten geschriften tussen christenen en moslims over elkaar, vanaf de vroegste ontmoetingen tot op de dag van vandaag. In hoofdstuk 22, getiteld “Geen God in het algemeen – Amerikaanse evangelische verhandeling over de islam na 9/11” onderzoekt Richard Cimino de evangelische anti-islamitische verhandeling tussen 1991 en 2004. Hij wijst erop dat sommige evangelische christenen zich richten op de inherent gewelddadige aard van de islam en dat de islam demoniseren. Hij ziet een verband tussen de overwegend negatieve kritiek op de islam onder evangelicalen en hun bezorgdheid over een groeiend religieus pluralisme en relativisme dat zij in de samenleving als geheel zien. Deze bezorgdheid brengt christenen ertoe hun grenzen te versterken.
Ik geloof dat wij, christenen, ook ons niveau van ‘integratieve complexiteit’ moeten verhogen, omdat we het vaak gemakkelijker vinden om te weerleggen dan om ons te verhouden. In onze ijver voor God en onze angst om door de wereld besmet te worden, trekken we ons terug in onze veilige comfortzones.
We lijken daarmee op de houding van moslimextremisten. Er is niets mis met ijverig zijn, zolang het maar niet blind en onwetend is. De apostel Paulus schreef over de ijverige Joden van zijn tijd: “Want ik kan van hen getuigen dat ze ijverig zijn voor God, maar hun ijver is niet gebaseerd op kennis.” (Romeinen 10: 2). Spreuken 19: 2 voegt eraan toe: “Het is niet goed ijver zonder kennis te hebben, noch overhaast te zijn en de weg te missen.”
Een van Jezus ‘naaste discipelen en een van de twaalf apostelen wordt Simon, de Zeloot, genoemd. De Zeloten waren religieuze extremisten die er niet voor terugschrokken om geweld te gebruiken om hun zin te krijgen. In onze dagen werden ze misschien “Taliban” of “Boko Haram” of “Moslimbroederschap” of “Hamas” of “IRA” of “Verzetsleger van de Heer” genoemd. Simon, een van Jezus ‘apostelen, was een van hen. In feite wordt hij nog steeds een Zeloot genoemd in de evangeliën.
Door een driejarige cursus bij Jezus leerde hij in contact te komen met anderen die totaal verschillende wereldbeelden hadden. Hij moet een ander soort ijver hebben geleerd. Hij ging door Jezus ‘ equivalent van een IC-cursus, die hem hielp zijn ijver te integreren met andere waarden zoals broederlijke liefde, respect, vreugde, hoop, geduld, trouw, gastvrijheid en zegening voor degenen die je vervolgen (Romeinen 12: 9-14 ). Laten we ons best doen om dit voorbeeld te volgen!
Bert de Ruiter is adviseur christen-moslimrelaties bij European Christian Mission en de European Evangelical Alliance. Hij maakt ook deel uit van de faculteit van Tyndale Theological Seminary. Hij is al 34 jaar betrokken bij christen-moslimrelaties in Europa. Hij behaalde een MA in World Evangelization en een D.Min. in christen-moslimrelaties. Hij heeft drie boeken geschreven en meegewerkt aan enkele andere boeken. Hij heeft verschillende cursussen geschreven die worden gegeven in kerken en onderwijsinstellingen in heel Europa. Bert preekt regelmatig in kerken in Nederland en daarbuiten. Samen met zijn vrouw Jenny houdt zich ook bezig met huwelijkstraining en -begeleiding. Bert woont in Amsterdam, is getrouwd en heeft twee kinderen en vijf kleinkinderen.
[1] George Joffe (ed), Islamist Radicalisation in Europe and the Middle East, reassing the causes of terrorism, IB Tauris. November. 2012.
[2] Voor meer informatie over IC en de verschillende toepassingen ervan: https://icthinking.org/
[3] Mona Siddique (ed), The Routledge Reader in Christian-Muslim Relations; Routledge, London, 2013